autor: Stanisław Andres
opis wydania: Strony: 128, Format: 217x253 mm
rok wydania: Rok wydania: 2025, oprawa: broszurowa

W albumie znajduje się 100 niepublikowanych dotąd zdjęć z archiwum porucznika Stanisława Andresa, który w czasie II wojny światowej przeszedł cały szlak bojowy armii generała Andersa: z ZSRS przez Iran, Irak, Indie, Palestynę i Egipt do Włoch, gdzie walczył m.in. w bitwie pod Monte Cassino.

Jak piszą autorzy we wstępie do albumu: Porucznik Stanisław Andres był żołnierzem generała Władysława Andersa. Z pozoru jego historia jest jak tysiące innych opowieści o żołnierzach i tułaczach z lat II wojny światowej. Szczęście i zarazem nieszczęście porucznika Andresa polegało na tym, że z generałem Władysławem Andersem, dowódcą 2 Korpusu Polskiego, łączyło go nazwisko prawie łączyło, bo występuje tu jednak mało zauważalna zamiana jednej litery. Być może właśnie ta bliskość spowodowała, że w armii Andersa miał nieco uprzywilejowaną pozycję. Zdjęcia robił komu i gdzie chciał, ale tylko dla siebie. Nie był zawodowym fotografem, lecz amatorem, który nie rozstawał się z aparatem. W sumie jak twierdził wykonał pół tysiąca fotografii, z czego ponad 450 ocalało do dziś.

Wyboru zdjęć z kolekcji porucznika dokonali jego wnukowie Michał i Tomasz Wójcikowie, którzy dorastali słuchając wojennych opowieści dziadka. To oni opracowali i zapisali w wersji cyfrowej fotograficzne archiwum Stanisława Andresa, a następnie zaprezentowali wybrane zdjęcia w formie książki oraz na wystawie pokazywanej w DSH.

Kadry z kolekcji Andresa to przede wszystkim zapis codziennego życia żołnierzy w wojennej podróży: sytuacje z życia obozowego, pracy, ćwiczeń, szkoleń, ich wycieczek i wypoczynku, głównie w Iraku i Palestynie. Na wielu z nich widać postać porucznika. Pojawiają się też ważne postaci historyczne: Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych gen. broni Kazimierz Sosnkowski oraz oczywiście generał dywizji Władysław Anders.

Do każdego zdjęcia w albumie Michał Wójcik historyk i pisarz - napisał osobistą, pierwszoosobową relację samego porucznika Andresa, którą stworzył na podstawie rozmów z dziadkiem oraz rodzinnych nagrań VHS. Krótkie historyjki i anegdoty składają się na barwną opowieść o losach Andersowców zrozumiałą i przejmującą również dla tych, którzy z tą historią spotykają się po raz pierwszy.

Uzupełnieniem publikacji jest rozmowa, którą z Michałem i Tomaszem Wójcikami przeprowadziła Joanna Kinowska, historyczka sztuki specjalizująca się w fotografii oraz współkuratorka wystawy w DSH. Wójcikowie opowiadają Kinowskiej m.in. o ich fascynacji dziadkiem i jego wojennych wspomnieniach, o wpływie, jaki wywarł na ich życie, a także o historii całej rodziny.

Album zaprojektował Tomasz Wójcik, na co dzień artysta grafik. W publikacji znalazła się również opracowana przez wnuków mapa wojennej odysei porucznika Andresa, stworzona na podstawie jego relacji.