Tom ten prezentuje najcenniejsze dzieła malarstwa z najstarszych polskich muzeów: Muzeum Narodowego w Krakowie (rok założenia 1879) oraz zapoczątkowanej na przełomie XVIII i XIX wieku w Puławach Kolekcji Książąt Czartoryskich. Zbiory te pozwalają dokładnie prześledzić ewolucję malarstwa polskiego, a także zawierają wiele bardzo cennych dzieł mistrzów europejskich, w tym słynną Damę z łasiczką Leonarda da Vinci. Autorami tekstów są kustosze i pracownicy naukowi obydwu muzeów. Każdy kolejny rozdział to wnikliwy esej o malarstwie danego okresu ilustrowany dziełami pochodzącymi zarówno ze stałych ekspozycji, jak i z nieudostępnianych zwiedzającym zasobów magazynowych. Powstał w ten sposób najobszerniejszy i najbardziej kompetentny album krakowskich obrazów, eksponowanych we wszystkich oddziałach MNK.